Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, những sứ giả mang thông điệp nhân quyền và dân chủ đến với Hà Nội
Trà Mi, phóng viên đài RFA, Aug 02, 2007
RFA - Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam, ông Michael Marine, đã mãn nhiệm, và sắp tới đây, tân đại sứ Michael Michalak sẽ thay thế ông Marine đảm trách chức vụ này. Trước khi chính thức rời Hà Nội, hôm 30/7 vừa qua, đại sứ Marine đã có cuộc đối thoại trực tuyến trên trang web của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ với người dân khắp nơi trên thế giới xung quanh đề tài quan hệ Việt-Mỹ.
Đây là lần đầu tiên đại sứ Michael Marine có buổi trao đổi trực tuyến với người dân các quốc gia trên thế giới về chủ đề sự phát triển của mối bang giao Việt-Mỹ. Đa số các câu hỏi đặt ra với ông đều xoay quanh tình hình nhân quyền và dân chủ của Việt Nam cũng như chính sách của Washington trong việc giúp Hà Nội cải thiện thực tại.
Cổ võ cho dân chủ
Với câu hỏi ông đánh giá ra sao về dân chủ và luật pháp của Việt Nam, ông Marine trả lời rằng người dân Việt Nam ngày nay đã được tự do trong việc mưu cầu đời sống gia đình, kinh tế, và lựa chọn sự nghiệp, tuy nhiên những mặt yếu trong các nhân quyền căn bản vẫn còn tồn tại, mà điển hình là dân chúng không có quyền chọn lựa chính phủ của mình, không có được những phiên toà công khai minh bạch, không được thực hành quyền tự do báo chí, truy cập thông tin, phát biểu, lập hội hay các tổ chức phi chính phủ chuyên bảo vệ nhân quyền.
Hơn nữa, nhà nước Việt Nam còn tuỳ tiện bắt bớ những ai có quan điểm bất đồng cho dù là họ bày tỏ một cách ôn hoà. Ông đại sứ cho biết chính phủ Mỹ sẽ tận dụng mọi cơ hội để cổ võ cho những điều này. Ông khẳng định một xã hội thật sự phát triển thành công là nơi mà mọi người có quyền tự do bày tỏ các quan điểm khác nhau và bàn thảo cởi mở về tất cả mọi vấn đề.
Trả lời câu hỏi rằng Hoa Kỳ có thể làm gì hơn nữa để đảm bảo Việt Nam không lờ đi các vấn đề về nhân quyền sau khi đã gia nhập sân chơi quốc tế WTO, ông Marine nhấn mạnh mặc dù gần đây Hà Nội đã chứng tỏ một vài cải thiện trong lĩnh vực tự do tôn giáo, nhưng trước mắt vẫn còn rất nhiều điều cần phải làm để bảo đảm nhân quyền và tự do tôn giáo đúng nghĩa và đầy đủ cho người dân.
Ông cho biết trong suốt thời gian công tác, ông đã thường xuyên đề cập thẳng thắn các vấn đề như tự do tôn giáo, tự do báo chí, và tự do bày tỏ tư tưởng với các quan chức lãnh đạo cao cấp của Việt Nam, và cá nhân ông, cho dù từ nay không còn làm đại sứ ở Hà Nội nữa, nhưng ông vẫn sẽ tiếp tục thúc giục nhà cầm quyền Việt Nam thực hiện những thay đổi cần thiết để đảm bảo rằng việc người dân bày tỏ tư tưởng một cách ôn hoà không bị xem là hành động phạm pháp.
Tôi nghĩ họ là những người dũng cảm, lên tiếng kêu gọi thay đổi chính trị. Tôi hy vọng trong tương lai, những người như vậy sẽ có một môi trường hoạt động rộng hơn ở Việt Nam, nhưng hiện giờ môi trường hoạt động của họ vẫn đang bị kiềm chế.
Đại sứ Michael Marine
Vẫn theo lời đại sứ Marine, chính phủ Mỹ kỳ vọng Việt Nam sẽ tạo điều kiện hơn nữa cho người dân thực thi những quyền công dân căn bản trong đó có cả quyền tự do bầu chọn các nhân vật lãnh đạo, đại diện cho tiếng nói của họ.
Khi được hỏi trong “nghị trình tự do-dân chủ” của tổng thống Bush có tên Việt Nam hay không, đại sứ Marine nói rằng đây là một điều quan trọng. Người Mỹ coi trọng tất cả những quyền tự do như tự do ngôn luận, tôn giáo, báo chí, lập hội, và vì vậy, quan chức các nước thiếu dân chủ không nên ngạc nhiên khi đại sứ Hoa Kỳ hay nhân viên của ông ta thường xuyên đề cập đến những vấn đề này.
Theo đại sứ Marine, cổ võ nhân quyền cho Việt Nam vẫn còn nhiều thử thách bởi tự do cởi mở và đa đảng vẫn còn bị xem là mối đe doạ cho chế độ cai trị độc đảng. Hiện nay, vẫn theo lời ông, các cải tổ về chính trị tại Việt Nam vẫn còn kém xa những thay đổi về kinh tế và pháp lý, nhưng dân số trẻ của Việt Nam đang ngày càng hiểu biết hơn và cởi mở hơn đối với các xu hướng toàn cầu.
Về các gương tranh đấu cho dân chủ tại Việt Nam điển hình như khối 8406, trong một lần phát biểu với ban Việt Ngữ đài Á Châu Tự Do trước đây, ông Marine đã từng bày tỏ kỳ vọng:
“Tôi nghĩ họ là những người dũng cảm, lên tiếng kêu gọi thay đổi chính trị. Tôi hy vọng trong tương lai, những người như vậy sẽ có một môi trường hoạt động rộng hơn ở Việt Nam, nhưng hiện giờ môi trường hoạt động của họ vẫn đang bị kiềm chế.”
Tình hình nhân quyền
Hay như trường hợp của linh mục Nguyễn Văn Lý, ông đại sứ cũng khẳng định rằng: “Chúng ta đều biết là linh mục Lý đáng lẽ không phải bị ở tù, nhưng theo định nghĩa pháp lý của Việt Nam thì ông đã phạm luật. Tôi tin rằng những luật lệ đó đã giới hạn quá đáng những gì người dân có thể nói và làm.
Linh mục Lý kêu gọi thay đổi về chính trị nhưng một cách ôn hoà. Chúng tôi tin rằng không một ai có thể bị tù đày vì những hoạt động như vậy. Do đó, chúng tôi kêu gọi trả tự do cho ông và tiếp tục đòi hỏi cho đến khi ông được thả.”
Cũng như ông Marine, tân đại sứ Michael Michalak cũng bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đối với tình hình nhân quyền của Việt Nam. Trong buổi điều trần ở Thượng Viện hôm 24/7 vừa qua, ông Michalak nhận định rằng hiện trạng nhân quyền tại Việt Nam thật sự rất đáng gây quan ngại cho cộng đồng quốc tế và ông cam kết sẽ hết sức quan tâm một khi được chính thức bổ nhiệm.
Ngoài ra, ông cũng cho biết sẽ sẵn sàng gặp gỡ và đối thoại với cộng đồng người Việt tại Mỹ để lắng nghe ý kiến đóng góp của họ về mối quan hệ song phương.
Thượng nghị sĩ Jim Webb nhắc lại sự việc xảy ra trước tư dinh đại sứ Michael Marine ở Hà Nội cách đây mấy tháng, khi lực lượng an ninh ngăn chặn không cho người thân của những tù nhân lương tâm tiếp xúc với ông Marine, và hỏi ông Michalak sẽ phản ứng ra sao trước tình huống này, ông đáp rằng sự việc đã xảy ra là hoàn toàn không thể chấp nhận được, và nếu là ông, ông sẽ lập tức liên lạc với một quan chức cao cấp nhất mà ông có thể để bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ hầu thay đổi tình thế.
Cũng tại buổi điều trần, ông Michalak nói rằng nếu được bổ nhiệm làm tân đại sứ, một trong những điều ông sẽ cố gắng thực hiện là khuyến khích chính quyền Hà Nội nhận ra rằng tự do ngôn luận, tự do bày tỏ quan điểm chính trị không phải là yếu tố nguy hại, mà ngược lại, đó là động lực tích cực giúp xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam.
Ông Michalak cho rằng một trong những phương thức hiệu quả giúp cải thiện tình hình nhân quyền tại Việt Nam là tiếp tục thúc đẩy các cuộc đối thoại nhân quyền với Hà Nội. Ngoài ra, ông cũng hứa sẽ tận dụng mọi cơ hội có thể để kêu gọi giới lãnh đạo Việt Nam phóng thích các nhà đấu tranh dân chủ đang bị giam cầm như linh mục Nguyễn Văn Lý, luật sư Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân.
Với một vị tân đại sứ, liệu chúng ta có thể kỳ vọng những sự cải thiện mới mẻ trong mối quan hệ song phương Việt –Mỹ, đặc biệt trong lĩnh vực nhân quyền?
Chúng tôi nêu câu hỏi này với nữ nghị sĩ Barbara Boxex, và nhận được lời khẳng định: “Mỗi khi có một vị đại sứ mới là chúng ta có một sự khởi đầu hoàn toàn mới mẻ. Tôi tin rằng vị tân đại sứ này sẽ xuất sắc trong sứ mạng mang thông điệp nhân quyền và tự do của Hoa Kỳ đến với chính phủ Việt Nam.”
Trà Mi tường trình từ Washington.