Thảm họa môi trường - Một năm nhìn lại
Danlambao - Đầu tháng 4. 2016-2017. Đúng 1 năm trôi qua với thảm họa môi trường lớn nhất và trầm trọng nhất trong lịch sử Việt Nam. Danlambao gửi đến bạn đọc tài liệu đúc kết một năm về đại họa này. Xin được xem đây là một bản cáo trạng còn dang dở khi Formosa vẫn còn tiếp tục là tử thần của biển cả, các dự án và công trình khác vẫn đang âm thầm nhiễm độc bầu trời, lòng đất, sông ngòi; và cuộc tranh đấu của người Việt vẫn còn bị khống chế, đàn áp bởi tập đoàn cai trị đã và đang dung dưỡng, tiếp tay cho Formosa và các tập đoàn thủ phạm hủy hoại môi trường.
Dân Làm Báo tổng hợp sự kiện này dưới góc nhìn của một trong những trang mạng lề dân đứng về phía ngư dân các tỉnh bị thiệt hại do thảm họa biển gây ra. Mục tiêu là để dư luận phần nào thấy được những ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân Việt Nam và cũng để mọi người thấy rõ bản chất hèn với giặc, ác với dân của nhà cầm quyền cộng sản khi ra sức bao che, bảo vệ Formosa, thủ phạm gây ra bao tang thương cho dân tộc qua việc xả hàng tấn chất thải độc hại ra biển.
Vào những ngày đầu tháng 4/2016, hiện tượng cá chết bất thường xuất hiện tại vùng biển Hà Tĩnh, sau đó lan rộng đến các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế. Chính người dân và truyền thông mạng xã hội đã phát hiện hệ thống xả thải của công ty gang thép Hưng Nghiệp, Formosa Hà Tĩnh là nơi xả chất thải độc hại ra biển thông qua hệ thống đường ống ngầm được chôn dưới biển.
Kể từ ngày phát hiện, hàng trăm loại cá và hàng trăm ngàn cá chết bất thường, trôi giạt vào bờ cho đến khi nhà cầm quyền công bố nguyên nhân và thủ phạm gây ra thảm họa biển tại 4 tỉnh miền Trung đến nay đã tròn một năm. Trong một năm qua, hàng trăm ngàn ngư dân và người dân tại khu vực này đã đối diện với một cuộc sống vô cùng khó khăn do biển nhiễm độc đã cướp đi công việc đánh bắt thủy sản cũng như khai thác, kinh doanh hải sản. Thảm họa môi trường biển hiện vẫn đang gây biết bao khốn đốn cho ngư dân 4 tỉnh miền Trung nói riêng và nhân dân cả nước nói chung. Trong khi đó nhà nước cộng sản Việt Nam vẫn cố tình bao che, bảo vệ kẻ đã gây ra thảm họa, tiếp tục ra sức trấn áp các đợt biểu tình phản đối thủ phạm gây ra ô nhiễm môi trường biển.
Khởi đi từ ngày ngày 04/04/2016, ngư dân Nguyễn Xuân Thành tại thôn Ba Đồng, Kỳ Anh, Hà Tĩnh đã bất ngờ phát hiện một đường ống xả thải với đường kính 1,5m dài 1,5km đang xả nước có màu vàng dưới biển. Đường ống ngầm này sau đó được xác định là của tập đoàn Formosa chôn dưới đáy biển với mục đích xả thải trong việc sản xuất thép.
Vào ngày 06/04/2016 hàng trăm loại cá, trong đó có những con nặng 40-50 kg được ngư dân phát hiện trôi giạt vào bờ và chết tại khu vực vùng biển Vũng Áng-Hà Tĩnh. Sau đó hiện tượng cá chết hàng loạt đã lan nhanh sang vùng biển các tỉnh thành Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Không chỉ cá tự nhiên, cá nuôi trong lồng bè của nhiều hộ dân khu vực Kỳ Anh-Kỳ Lợi, Hà Tĩnh cũng chết hàng loạt khi sắp đến ngày thu hoạch.
Sự việc cá chết hàng loạt tại vùng biển 4 tỉnh miền Trung và các lồng bè của ngư dân nơi đây kéo dài liên tục suốt nhiều ngày. Tuy nhiên nhà cầm quyền cộng sản vẫn chưa vào cuộc điều tra nguyên nhân vụ việc. Về phía người dân đã bắt đầu lo lắng về vấn đề môi trường biển bị ô nhiễm, bên cạnh đó xuất hiện những thông tin cho rằng một số người vì lòng tham đã vớt xác cá chết bán cho thương lái. Dù chưa biết mục đích thu mua cá chết để làm gì, nhưng động thái này của thương lái đã khơi dậy sự lo lắng về vấn đề an toàn thực phẩm trong cả nước.
Đến ngày 11/04/2017, Trung tâm Quan trắc Môi trường biển và Bệnh thủy hải sản miền Bắc thuộc Viện nghiên cứu Nuôi trồng Thủy hải sản 1-Bộ NN&PTNT đã ra thông báo về kết quả của việc thực hiện quan trắc hiện tượng cá chết bất thường và kéo dài nhiều ngày tại khu vực Hà Tĩnh. Trong thông báo, Trung tâm này nhận định “cá chết hàng loạt là do độc tố trong môi trường nước tại khu vực Vũng Áng và nhiều nơi tại miền Trung”.
Ngày 19/04/2016, đã xảy ra sự việc người dân ăn cá nhiễm độc dẫn đến tử vong. Thông tin từ người dân tại xã Quảng Phú, Quảng Trạch, Quảng Bình cho biết nạn nhân là em Trần Thanh Thủy sau khi ăn cá được vớt tại biển thì bị nôn, tiêu chảy. Người nhà đã đưa em đến trạm xã để chữa trị nhưng đã không qua khỏi. Từ sự việc trên, dư luận cả nước đã rất phẫn nộ và lo lắng khi hàng loạt thông tin về việc nhiều người dân ăn cá biển gặp phải triệu chứng nguy hiểm phải cấp cứu. Đến lúc này thì nhà cầm quyền mới chính thức cho phép báo chí lề đảng đưa tin về tình hình môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung.
Không chỉ người dân miền Trung tỏ ra lo lắng và phẫn nộ trước sự việc môi trường biển bị Formosa đầu độc. Trên trạng mạng xã hội đã lan tỏa nhanh chóng những thông tin, bình luận phân tích cáo buộc Formosa chính là thủ phạm gây ra thảm họa. Quan trọng hơn nữa là những phân tích vạch trần Bắc Kinh - qua bàn tay của nhà thầu Trung Quốc đã đứng đằng sau cố tình gây ra thảm họa môi trường. Từ đó đưa đến rất nhiều lời kêu gọi toàn dân biểu tình phản đối Formosa và yêu cầu nhà cầm quyền cộng sản điều tra và minh bạch nguyên nhân cá chết.
Ngày 22/04/2016, trước sức ép của dư luận cả nước, Phó thủ tướng Trương Hòa Bình đã giao cơ quan chức năng kiểm tra, làm rõ các thông tin đã nêu “nghi vấn ống xả thải khổng lồ dưới biển Vũng Áng”. Phó thủ tướng Trương Đình Dũng cũng đã chỉ thị Bộ Tài nguyên Môi trường (TN&MT) phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) cùng với 4 UBND Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế điều tra nguyên nhân cá chết.
Ngày 22/4/2016 Tổng bí thư đảng CSVN là Nguyễn Phú Trọng đã chỉ đạo “không đề cập tới vụ cá chết hàng loạt” khi thăm tỉnh Hà Tĩnh, và tới “kiểm tra mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, khu dân cư mẫu nông thôn mới và tiến độ dự án Formosa”, cũng như “đến thăm một số công trình, nhà máy thuộc dự án khu liên hợp gang thép và cảng nước sâu Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh”. Chính Nguyễn Phú Trọng sau này cũng tuyên bố rằng "sự cố" cá chết đã làm ảnh hưởng đến cuộc đảng cử dân bầu quốc hội của đảng.
Báo Đảng Cộng sản online tường trình buổi làm việc của Nguyễn Phú Trọng ở Hà Tỉnh nhưng không nhắc gì đến thảm họa môi trường biển Miền Trung.
Chiều tối ngày 22/4/2016, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh ký văn bản gửi Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa về việc cử đoàn công tác vào Formosa làm việc để kiểm tra việc sản xuất và kiểm soát ô nhiễm của công ty này.
Chiều 23/4/2016, trả lời phỏng vấn về việc có nên tiếp tục sử dụng cá biển, tắm biển ở những vùng nước không còn xảy ra hiện tượng cá chết, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh là Đặng Ngọc Sơn tuyên bố: "Hiện tại các lồng bè đang nuôi trồng thủy sản ở Vũng Áng (Hà Tĩnh) nhiều loại thủy, hải sản vẫn sinh trưởng bình thường. Những loại hải sản như: mực, tôm, cua cá vẫn đang sống thì người dân có thể ăn được. Ngoài ra, người dân cũng có thể yên tâm tắm biển ở các vùng biển này." Phát biểu của Đặng Ngọc Sơn đã khiến người dân phẫn nộ, nhiều người cho rằng câu trả lời của ông ta là rất vô trách nhiệm, qua loa và hời hợt.
Sau những chỉ đạo điều tra nguyên nhân cá chết của lãnh đạo cộng sản, trong các ngày 23 và 24/04/2016 các bộ ngành liên quan vẫn khẳng định cá chết bất thường là do thời tiết, do tảo biển nở hoa, do tiếng ồn v.v... Sau đó phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng cùng nhiều quan chức cộng sản đã đến Thị xã Kỳ Anh trực tiếp kiểm tra và chỉ đạo các bộ ngành liên quan phải tìm ra nguyên nhân cụ thể tại sao cá chết, nếu cần thiết thì mời chuyên gia nước ngoài hỗ trợ. Những chỉ đạo của nhà cầm quyền cộng sản càng chứng minh sự lúng túng trong cách xử lý vụ việc. Cá chết thì vẫn chết, du lịch thì điêu đứng, ngư dân thì không dám xuống biển.
Cũng trong ngày 24/04/2016, ông Lê Văn Ngày, sinh năm 1970, quê quán Khánh Hòa, là thợ lặn của Công ty Nibelc (nhà thầu thi công đê chắn sóng cho cảng Sơn Dương của Formosa) đã tử vong không rõ nguyên nhân. Tiếp đó, 5 thợ lặn khác của công ty trên cũng có những dấu hiệu khó thở, mệt mỏi sau khi lặn tại khu vực đê chắn sóng tại cảng Sơn Dương. Những thợ lặn này đã được đưa đi khám và điều trị tại bệnh viện Trung ương Huế nhưng nhà cầm quyền đã giấu nhẹm về tình trạng thật sự của các nạn nhân.
Vào thời điểm này thì hầu hết hoạt động du lịch tại 4 tỉnh miền Trung đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hàng loạt các tour du lịch, tham quan, nghỉ dưỡng đã bị hủy, rất nhiều nhà hàng, khách sạn cùng những dịch vụ liên quan đến du lịch bị ế ẩm bởi tâm lý lo sợ của du khách. Ngay cả đến thành phố Đà Nẵng cũng bị ảnh hưởng nặng nề khi hiện tượng cá chết cũng đã xuất hiện tại một số bãi tắm du lịch tại đây.
Ngày 25/05/2016, Nguyễn Xuân Phúc, thủ tướng CSVN cũng đã có văn bản yêu cầu làm rõ nguyên nhân cá chết và báo cáo lên chính phủ. Trong lúc chờ kết luận điều tra của cơ quan chức năng, một sự việc khá sốc đã xảy ra làm dư luận phẫn nộ. Chu Xuân Phàm, giám đốc đối ngoại của Công ty Hưng Nghiệp, Formosa Hà Tĩnh đã phát biểu trong buổi họp báo: “Muốn bắt cá tôm hay nhà máy thép, cứ chọn đi. Nếu chọn cả hai thì làm Thủ tướng cũng không giải quyết được”.
Câu nói gây sốc của Chu Xuân Phàm đã được báo chí lề đảng đăng tải ngay sau cuộc họp báo diễn ra. Điều này càng làm cho người dân cả nước hết sức bất bình. Nhiều khẩu hiệu phản đối Formosa, nhiều cuộc biểu tình nhỏ đã diễn ra yêu cầu nhà cầm quyền cộng sản xử lý Formosa đã gây ra thảm họa biển tại 4 tỉnh miền Trung.
Sáng ngày 26/4/2016, UBND tỉnh Quảng Bình họp khẩn cấp và đưa ra chỉ đạo cấm du khách cũng như người dân tại đây tắm biển nhằm tránh xảy ra những hệ luỵ đáng tiếc. Sở TN-MT tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng đã cho biết kết quả phân tích mẫu nước tại khu vực Lăng Cô. Kết quả đưa ra nguyên nhân cá chết là một do tác nhân cực độc, cực mạnh trong môi trường nước, xuất hiện từ phía bắc của tỉnh.
Chiều cùng ngày, Chu Xuân Phàm và lãnh đạo Formosa Hà Tĩnh đã tổ chức buổi họp báo. Tại đây, Chu Xuân Phàm cùng ban lãnh đạo Formosa Hà Tĩnh đã cúi đầu xin lỗi về phát biểu phản cảm và xúc phạm người dân Việt vào ngày 25/4/2016. Sau đó Chu Xuân Phàm đã được Formosa thuyên chuyển về nước. Trong khi đó hàng trăm ghe, thuyền của ngư dân xã Kỳ Lợi, Kỳ Anh, Hà Tĩnh cùng nhiều thuyền, thúng của ngư dân 4 tỉnh miền Trung đã chịu cảnh “trùm mền” trắng bờ tại các bãi tập trung neo đậu thuyền thúng của ngư dân. Tình trạng này đã kéo dài hơn 20 ngày kể từ khi xuất hiện sự việc cá chết hàng loạt và người dân tử vong khi ăn cá biển.
Chiều ngày 27/4, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà đã chủ trì buổi họp kín cùng các Bộ, ngành về báo cáo nguyên nhân cá chết bất thường tại miền Trung. Tham dự buổi họp kín gồm các bộ: Bộ TN-MT, Bộ NN&PTNT, Bộ Công thương, Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng cùng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ để cùng nhau đi đến kết luận cuối cùng về nguyên nhân cá chết.
Tối ngày 27/4, nhà cầm quyền đã tổ chức cuộc họp báo công bố kết quả điều tra nguyên nhân cá chết. Thứ trưởng Bộ TN-MT Võ Tuấn Nhân cho biết: “hiện chưa có bằng chứng để kết luận công ty Formosa liên quan tới cá chết bất thường ở miền Trung. Các nhà khoa học thống nhất nhận định sơ bộ có 2 nguyên nhân có thể gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt: do tác động của các độc tố hóa học thải ra từ hoạt động của con người trên đất liền và trên biển; do hiện tượng dị thường tự nhiên kết hợp với tác động của con người nên hiện tượng tảo nở hoa của nước mà trên thế giới gọi là hiện tượng thủy triều đỏ”. Một nữ phóng viên sau đó đã đưa ra câu hỏi về việc tìm ra kim loại nặng trong nước biển theo báo cáo của sở TN-MT Thừa Thiên Huế. Lập tức Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân ngắt lời: “Đừng hỏi câu hỏi đó. Hỏi câu đó tổn hại cho đất nước của mình”.
Buổi họp báo công bố nguyên nhân cá chết do Bộ TN-MT chủ trì đã không đem lại kết quả minh bạch và thỏa đáng như người dân cả nước mong đợi. Bốn tỉnh miền Trung vẫn chưa có được câu trả lời xác đáng và thủ phạm gây ra thảm họa đang được nhà cầm quyền cố tình bao che. Tất cả hoạt động liên quan đến biển đều bị cấm, tình trạng ngư dân mất việc, thất thu đã khiến họ bắt đầu rơi vào cảnh túng quẫn. Đà Nẵng dù không nằm trong tâm chấn của thảm họa cá chết bất thường nhưng người dân Đà Nẵng cũng bị ảnh hưởng lớn khi du lịch biển là một trong những ngành nghề chính đem lại tài chính cho người dân đang gặp khó khăn.
Đến lúc này thì sức chịu đựng của người dân Việt Nam đã vượt quá mức khi các lãnh đạo CSVN đã công bố kết quả điều tra hết sức vô lý. Hàng trăm trang facebook và blog cá nhân đã đưa ra lời kêu gọi biểu tình toàn quốc về thảm họa môi trường biển. Trong lúc đó tại Thừa Thiên Huế vẫn tiếp tục xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt trôi giạt vào bờ. Tuy nhiên lần này những cá thể cá chết lại là những loài cá sống ở tầng đáy cũng bắt đầu chết hàng loạt. Trước tình trạng ô nhiễm biển nghiêm trọng cùng với sự bao che thủ phạm của nhà cầm quyền, người dân cả nước đã chọn ngày 1/5/2016 là ngày Tổng Biểu tình phản đối Formosa, yêu cầu nhà cầm quyền minh bạch nguyên nhân cá chết.
Ngày 28/4/2016, Quảng Bình đã nổ ra cuộc biểu tình phản đối Formosa với cả ngàn người tham dự. Cùng thời điểm này, tại Hà Tĩnh đã xuất hiện cả một trung đoàn cảnh sát cơ động đứng dàn trận thị uy trước cổng Formosa. An ninh quanh khu vực nhà máy đã được tăng cường nghiêm ngặt để ngăn ngừa nguy cơ Formosa bị người dân tấn công. Đến trưa ngày 29/4/2016, nhà cầm quyền tiếp tục tăng cường thêm xe vòi rồng cùng các phương tiện chống bạo động di chuyển theo hướng về Formosa.
Những động thái trên cho thấy, thay vì tập trung tìm giải pháp hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi thảm họa cá chết, nhà cầm quyền CSVN lại tiếp tục tiêu tốn tiền thuế dân để bảo vệ cho những kẻ đầu độc chính nhân dân mình.
Phẫn nộ trước sự bất tài và lươn lẹo của đảng CSVN trong thảm họa cá chết, trưa ngày 29/4/2016, hàng trăm người dân Quảng Bình đã biểu tình dữ dội nhằm phản đối Formosa gây ô nhiễm môi trường. Đây là cuộc biểu tình ngày thứ 2 liên tiếp của bà con ngư dân thuộc xã Cảnh Dương, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Video và hình ảnh ghi lại cho thấy người dân căng lều bạt giữa đường khiến cho quốc lộ 1A - tuyến đường huyết mạch nối hai miền Nam Bắc bị tê liệt hoàn toàn. Hơn một tấn cá chết đã bị đổ tràn ra mặt đường như một bằng chứng tố cáo tội ác của nhà cầm quyền CSVN đã bao che cho Formosa tàn phá môi trường. Nhiều biểu ngữ được giăng cao thể hiện thái độ dứt khoát của người dân: “Chúng tôi chọn tôm cá, không chọn nhà máy”, “Đuổi Formosa ra khỏi đất Việt Nam”, “Hãy trả lại biển sạch cho chúng tôi”...
Sau nhiều giờ biểu tình nhưng không được giới chức địa phương giải quyết, người dân quyết định phong tỏa quốc lộ 1A vô thời hạn. Đáp lại, chế độ CS đã huy động một lực lượng CA đông đảo nhằm ngăn chặn người dân.
Tại Huế, một nhóm nghệ sĩ biểu diễn nghệ thuật đường phố cũng về vụ cá chết nhưng bị công an can thiệp.
Tình hình tiếp tục trở nên căng thẳng trong ngày 30/4/2016 khi nhà cầm quyền đã bắt đầu trấn áp, đánh đập, bắt bớ những người tham gia biểu tình tại Quảng Bình. Rất nhiều người dân đã bị cảnh sát cơ động cùng nhiều an ninh mật vụ dàn cảnh đánh đập dã man. Hai phóng viên độc lập là Chu Mạnh Sơn và Trương Minh Tam đã bị bắt vào lúc 18 giờ 30 trong lúc đang tác nghiệp đưa tin về sự việc.
Cũng trong ngày 30/4/2016, các quan chức trong Bộ TN&MT tại Đà Nẵng bao gồm Nguyễn Điểu - Giám đốc Sở TN&MT Đà Nẵng, Nguyễn Văn Anh - Giám đốc Trung tâm kỹ thuật môi trường, Nguyễn Trần Quân - Phó giám đốc Trung tâm Kỹ thuật môi trường), Phạm Thanh Phúc - Chi cục phó bảo vệ môi trường và một số quan chức khác đã đi tắm biển tại bãi Phạm Văn Đồng thuộc quận Sơn Trà. Mục tiêu là để nhằm khẳng định nước biển Đà Nẵng không bị ô nhiễm. Cho đến thời điểm đó, cá vẫn chết rải rác, giạt vào bờ biển Đà Nẵng.
Cùng ngày, Bộ trưởng TT&TT Trương Minh Tuấn sau khi tuyên bố láo khoét về nguyên nhân cá chết do tảo nở hoa, thủy triều đỏ, đã mời các nhà báo đi ăn cá biển tại một nhà hàng hải sản nằm trên đường du lịch ven biển Nhật Lệ thành phố Đồng Hới.
Tiếp tay với Nguyễn Điểu và Trương Minh Tuấn để lừa và hại dân là Bộ trưởng Y tế Nguyễn Kim Tiến. Ngày 1/5/2016, trong cuộc họp với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Nguyễn Thị Kim Tiến tuyên bố: “Tại Quảng Bình và Hà Tĩnh, Bộ Y tế đã lấy mẫu nhiều loại hải sản tươi sống do ngư dân đánh bắt về như tôm, cá, ốc, sò, mực, một số loại rau để phân tích thì các chỉ số đều an toàn đối với sức khỏe con người. Thông tin rất quan trọng là hải sản tươi sống đều an toàn.”
Cũng trong ngày này, Nguyễn Thị Kim Tiến, người trách nhiệm sức khỏe của nhân dân cả nước, đã cùng với Giám đốc Sở Y tế Hà Tĩnh, Nghệ An, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thực phẩm quốc gia, diễn màn lừa đảo, mị dân khi ăn hải sản tại Hà Tĩnh.
Cùng lúc, cũng vào ngày 1/5/2016 Bí thư Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh cùng Chủ tịch thành phố Huỳnh Đức Thơ kéo nhau xuống biển Mỹ Khê tắm, sau đó ăn hải sản và chụp hình để lừa đảo người dân.
Sau đó, 10/5/2016, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm của Bộ Y tế là ông Nguyễn Hùng Long cho biết Bộ Y tế đã lấy 97 mẫu hải sản tươi sống và 43 mẫu rau ăn, nước sử dụng tại 4 tỉnh có cá chết Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế để xét nghiệm. Kết quả từ các quan chức là cả 97 mẫu hải sản tươi sống, đều đạt chỉ số an toàn, còn lại là các mẫu rau và nước sử dụng cũng đều nằm trong ngưỡng cho phép.
Trong bối cảnh lừa đảo và thái độ vô trách nhiệm đối với sự an toàn sức khỏe và tính mạng của người dân từ giới cầm quyền, ngày Tổng biểu tình toàn quốc 1/5/2016 đã bắt đầu diễn ra tại nhiều tỉnh thành trên cả nước. Các tỉnh thành như Hà Nội, Sài Gòn, Hải Phòng, Nghệ An, Hà Tĩnh, Huế, Đà Nẵng, Nha Trang, Vũng Tàu, Cần Thơ... đã đồng loạt xuống đường biểu tình, phản đối Công ty Formosa xả thải làm cá chết hàng loạt và hủy hoại môi trường ở các vùng biển khu vực miền Trung.
Trong cuộc tổng biểu tình này, công an và côn đồ đã trấn áp người biểu tình, dùng cả thủ đoạn "đánh nguội" một số người nhằm giải tán cuộc biểu tình tại Sài Gòn. Trong số đó một cô gái trẻ đã bị an ninh dàn cảnh đá vô bụng. Không khí tại Hà Nội có phần “dễ thở” khi nhà cầm quyền chỉ theo dõi mọi hoạt động của cuộc biểu tình. Tình hình tại các tỉnh thành khác cũng khá sôi động tuy nhiên nhiều nhà hoạt động đã bị an ninh canh giữ ngay tại nhà, không thể tham gia biểu tình.
Nhìn chung cuộc biểu tình ngày 1/5/2016 đã diễn ra thành công khi hàng ngàn người từ các tỉnh thành lớn xuống đường phản đối Formosa và yêu cầu nhà nước minh bạch công bố nguyên nhân cá chết.
Chiều 1/5/2016, làm việc tại Hà Tĩnh, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo cần làm rõ nguyên nhân cá chết với tinh thần không bao che, mời các nhà khoa học nước ngoài phối hợp với các nhà khoa học trong nước để làm rõ nguyên nhân cá chết. Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: “Dù bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào vi phạm pháp luật đều phải điều tra làm rõ trên cơ sở khoa học, không ai được bao che”.
Thủ tướng yêu cầu Bộ TN-MT và UBND tỉnh Hà Tĩnh báo cáo về việc cấp phép, giám sát hệ thống xả thải của Formosa, trong đó làm rõ trách nhiệm của cơ quan, cá nhân có liên quan. Hỗ trợ bằng gạo, tiền, lãi suất cho người dân bị ảnh hưởng. Cũng trong buổi làm việc, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết: “Tại Quảng Bình và Hà Tĩnh, Bộ Y tế đã lấy mẫu nhiều loại hải sản tươi sống do ngư dân đánh bắt về như: tôm, cá, ốc, sò, mực để phân tích thì các chỉ số đều an toàn đối với sức khỏe.”
Có mặt tại bãi tắm Nhật Lệ chiều ngày 1/5, Phạm Văn Lương, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Bình cho biết: “Thời gian vừa rồi, do ảnh hưởng của môi trường biển nên người dân cũng ngại xuống tắm, tuy nhiên sau khi có thông báo của Sở Tài nguyên và Môi trường về kết quả quan trắc của Trung tâm quan trắc môi trường, Tổng cục Môi trường, 25 chỉ số về môi trường ven biển đều đáp ứng an toàn thì các bãi biển cũng đã sôi động trở lại. Hôm nay chúng tôi trở lại tắm biển cũng thấy mát mẻ, sạch sẽ và có thể tham gia tắm cũng như các hoạt động giải trí trong thời gian tới”.
Ngày 2/5/2016, Chi Cục An toàn vệ sinh thực phẩm, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với Trung tâm Y tế dự phòng huyện Cẩm Xuyên và Lộc Hà tổ chức lấy 16 mẫu thực phẩm gồm: Cá biển các loại, mực, tôm và ghẹ. Trong đó có 5 mẫu cá, 1 mẫu tôm và 1 mẫu mực được lấy tại chợ Gò Cá Cẩm Nhượng, huyện Cẩm Xuyên và 7 mẫu cá, 1 mẫu ghẹ, 1 mẫu mực được lấy tại chợ cá xã Thạch Kim huyện Lộc Hà.
Cũng trong ngày này, tại trụ sở Bộ TN&MT, Bộ trưởng Trần Hồng Hà và Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc đã tiếp và làm việc với các nhà khoa học được cho là đến từ các quốc gia Đức, Mỹ, Israel và các nhà khoa học trong nước.
Trong ngày 3/5/2016, nhiều Linh mục quản xứ tại khu vực Hà Tĩnh đã gửi đơn kiến nghị lên thủ tướng chính phủ, yêu cầu minh bạch nguyên nhân cá chết tại 4 tỉnh miền Trung.
Từ chiều ngày 3/5/2016, tại phía bờ Bắc cửa Thuận An, thuộc xã Hải Dương, thị xã Hương Trà, Thừa Thiên-Huế xuất hiện nhiều cá biển trong trạng thái lờ đờ trôi giạt vào bờ và chết. Bên cạnh đó, rất nhiều cá lồng của người dân nuôi trong đầm phá cũng bị chết cùng thời điểm trên.
Qua phản ánh từ địa phương và người dân, trong ngày 4/5, ông Phan Ngọc Thọ, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã cùng Bí thư Thị ủy Hương Trà - Trần Duy Tuyến về xã Hải Dương kiểm tra việc cá chết.
Sau khi thu gom, cơ quan chức năng đã gom được khoảng 60 kg cá biển trong tình trạng lờ đờ hoặc đã chết để tiến hành tiêu hủy. Còn lượng cá lồng, ước tính có khoảng 60 lồng nuôi với các loại cá có giá trị cao như mú, chẽm, hồng, vẩu… trọng lượng gần 1 tấn bị chết.
Sáng ngày 4/5/2016, đáp ứng lời mời của nhà cầm quyền CSVN, một đoàn "chuyên gia quốc tế" gồm các "nhà khoa học" từ các quốc gia Đức, Mỹ, Israel - những người đuợc cho là có kinh nghiệm trong lãnh vực hải dương học, địa chất ven biển, kỹ thuật bờ biển và môi trường bền vững, đã đến Việt Nam để cùng Bộ TN&MT tìm hiểu nguyên nhân cá chết hàng loạt ở bốn tỉnh miền Trung. Phái đoàn này đã phối hợp với nhà cầm quyền địa phương để lấy các mẫu nước, mẫu trầm tích ở các vùng biển của Hà Tĩnh để "bảo đảm tính độc lập, khách quan khi đánh giá cũng như tìm nguyên nhân dẫn tới cá chết."
Ngày 4/5/2016, Viện kiểm nghiệm An toàn vệ sinh thực phẩm Quốc gia đã trả lời kết quả kiểm nghiệm mẫu thực phẩm hải sản được lấy tại chợ Gò Cá, Cẩm Nhượng, huyện Cẩm Xuyên và chợ cá Thạch Kim, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh.
Cùng ngày 4/5/2016, UBND Đà Nẵng đã diễn màn trấn an dư luận trước thông tin biển và Hải Sản tại Đà Nẵng cũng bị nhiễm độc từ vụ xả thải của Formosa. 200 cán bộ, công chức đăng ký ăn cơm tại căng tin. Các loại hải sản trong bữa ăn được căng tin mua tại cảng cá Thọ Quang. Thực đơn gồm cá nục, cà ngừ, cá mú, tôm và rau.
Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng là Huỳnh Đức Thơ cho biết, trong lúc người dân đang hoang mang, lãnh đạo thành phố phải hành động và nói lên sự thật: cá an toàn. Để chứng minh điều đó, lãnh đạo thành phố tiên phong ăn cá ở ngư trường sạch. Huỳnh Đức Thơ tuyên bố: “Chúng tôi làm việc đó là bình thường chứ không đánh bóng. Thay vì ăn cá trong nhà thì hôm nay chúng tôi ăn cá trước công chúng”.
Cũng trong ngày 4/5/2016, Viện Kiểm nghiệm chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia (Bộ Y tế) đã có công văn trả lời về việc kiểm nghiệm 16 mẫu thực phẩm hải sản tại Hà Tĩnh. Theo đó tất cả mẫu hải sản lấy từ chợ đều có hàm lượng kim loại nặng nằm trong vượt ngưỡng cho phép.
Tại buổi họp báo bế mạc Festival Huế 2016 sáng 5/5/2016, Hoàng Ngọc Khanh, Chánh văn phòng kiêm người phát ngôn của tỉnh Thừa Thiên - Huế, thông tin vụ cá biển và cá nuôi lồng ở cửa biển tỉnh này chết hàng loạt thời gian qua. Theo Hoàng Ngọc Khanh, cá chết ở Thừa Thiên - Huế từ 15/4 đến thời điểm 5/5 có thể chia ra 3 đợt. Đợt 1 từ 15 đến 21/4 cá chết nổi lên ở vùng ven bờ các huyện Phong Điền, Phú Vang, Phú Lộc. Đợt 2 từ 26 đến 29/4 hải sản chết bất thường ở đầm Lập An (thị trấn Lăng Cô) và xã Lộc Vĩnh (huyện Phú Lộc). Đợt 3 từ ngày 2/5 đến 5/5, hiện tượng cá chết bất thường trở lại ở Quảng Ngạn, Quảng Công (Quảng Điền), xã Hải Dương (thị xã Hương Trà), xã Phú Thuận, Phú Hải, cửa biển Thuận An (huyện Phú Vang). Có khoảng 800 kg cá biển chết giạt vào bờ biển ở đợt 3. Riêng cá nuôi lồng chết đang được thống kê cụ thể để còn hỗ trợ cho người dân, nhưng khối lượng lên đến hàng tấn.
Tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng quan trắc tại các điểm, bãi tắm, cửa biển, bờ sông, một ngày hai lần và công bố trên cổng thông tin điện tử. "Dù Huế có 3 đợt cá chết, nhưng tất cả điểm quan trắc đánh giá môi trường nước biển đều nằm trong giới hạn cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật của quốc gia về giới hạn an toàn nước biển. Đến hôm nay, nước biển vẫn đạt chỉ số an toàn", ông Khanh nói và khẳng định "mọi việc đang được kiểm soát".
Vào ngày 6/5/2016, Lê Minh Ngân - Giám đốc Sở TN&MT Quảng Bình cho biết những ngày qua nhiều ngư dân ở xã Nhân Trạch, huyện Bố Trạch phản ánh, trong quá trình lặn xuống biển cách bờ chừng 2 đến 3 hải lý đã phát hiện các rạn san hô dưới đáy biển có một lớp màu trắng đục dày gần nửa mét, có nhiều cá chết chìm đang phân hủy, nước có mùi hắc như mùi của các chất tẩy rửa...
Phan Xuân Hào, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường Quảng Bình cho biết, ngày 7/5/2016, đoàn công tác của Trung tâm Điều tra tài nguyên - môi trường biển (MGMC) thuộc Tổng cục Biển và hải đảo Việt Nam (VASI) cùng một nhóm thợ lặn là ngư dân người địa phương đã phối hợp với Sở TN-MT Quảng Bình lặn khảo sát, lấy mẫu ở một số điểm được cho là có hiện tượng cá chết xếp tầng, hải sản và rạn san hô chết dưới đáy biển.
Phan Xuân Hào cho biết thêm, các mẫu đoàn đã lấy dưới đáy biển như bùn đất, xác thủy hải sản, san hô và các trầm tích phải được phân tích rất cẩn trọng, chuyên sâu. Ngoài ra, các mẫu nước biển ở tầng đáy, tầng mặt cũng phải phân tích một cách kỹ lưỡng trước khi đưa ra kết luận cuối cùng. Còn hiện tại, các cơ quan chức năng vẫn chưa thể đưa ra một nhận định cụ thể nào.
Cũng trong ngày 7/5/2016, Phóng viên báo Dân Trí đã cùng một nhóm thợ lặn ở xã Quang Phú, TP Đồng Hới có thâm niên trên 30 năm mưu sinh trên biển, đi khảo sát vùng biển cách cửa sông Nhật Lệ, TP Đồng Hới khoảng 3 hải lý. Kết quả sau khoảng 30 phút lặn tìm dưới đáy biển, nhóm thợ lặn đã mang lên một bao lưới trong đó có những rạn san hô đổi màu hồng thành trắng, từng con hải sâm, vẹm, sò, hào... chết và đang trong quá trình phân hủy.
Các thợ lặn này cũng cho biết, khoảng hơn 2 tuần trước đó, trong lúc lặn dưới biển, cách đất liền từ 2-3 hải lý, họ có thấy cá chết rất nhiều nằm dưới tầng đáy biển. Tuy nhiên ở thời điểm này không còn thấy con cá nào, dù là cá sống hay cá chết.
Ngày 8/5/2016, không khí biểu tình tiếp tục được người dân ủng hộ tham gia. Lo sợ trước sức mạnh của những cuộc biểu tình ngày càng lớn và lan rộng nhiều nơi, nhà cầm quyền đã chỉ đạo đàn áp thẳng tay cuộc biểu tình. Tại Sài Gòn, hàng trăm người biểu tình đã bị bắt đưa về sân vân động thể thao Hoa Lư và Trung tâm Bảo trợ xã hội để giam giữ, tra tấn nhằm khủng bố tinh thần những người tham gia biểu tình. Tại Hà Nội nhiều nhà hoạt động không thể tham gia biểu tình khi lực lượng an ninh canh giữ ngày đêm tại tư gia của họ. Những cuộc trấn áp cũng đã xảy ra trong ngày 8/5 tại Hà Nội cũng như nhiều tỉnh thành khác.
Sáng ngày 12/6/2016, hàng trăm người thuộc các xã tại khu vực Quỳnh Lưu, Nghệ An đã tập trung biểu tình phản đối nhà cầm quyền cố tình bao che thủ phạm gây ra thảm họa môi trường biển.
Ngày 14/5/2016, trả lời báo chí về hiện tượng cá chết hàng loạt ở miền Trung, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc cho biết: "Đến nay đã xác định đó là sự cố môi trường trên diện rộng mà việc giải quyết về mặt khoa học vừa đỏi hỏi huy động liên ngành, vừa yêu cầu tính chuyên sâu cao. Đó là chưa nói đến yêu cầu phân tích hồi tố về điều kiện thực địa ban đầu". Ông Tạc cho biết thêm: "Có thể nói đã đủ cơ sở khẳng định sẽ có câu trả lời với căn cứ khoa học thuyết phục, được quốc tế thừa nhận. Bộ đang nỗ lực cùng Hội đồng chuyên gia khoa học công nghệ và các bộ, ngành liên quan để đưa ra kết luận cuối cùng sớm nhất báo cáo Thủ tướng và nhân dân".
Ngày 15/5/2016, người dân cả nước tiếp tục hưởng ứng lời kêu gọi biểu tình phản đối Formosa hủy hoại môi trường biển và yêu cầu chính phủ minh bạch nguyên nhân cá chết. Tuy nhiên cuộc biểu tình nhanh chóng bị dập tắt sau khi diễn ra trong thời gian ngắn. Nhà cầm quyền huy động rất đông lực lượng chức năng nhằm giải tán cuộc biểu tình. Rất nhiều người trong đó có cả trẻ em, người già và phụ nữ bị đánh đập dã man, bị giam giữ và câu lưu trái phép.
Ngày 25/5, câu hỏi vì sao cá chết hàng loạt ở miền Trung tiếp tục được nhiều cơ quan truyền thông đặt ra với lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường tại cuộc họp báo chiều cùng ngày.
Tại buổi họp báo, Thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc cho biết, các nhà khoa học trong và ngoài nước đang tích cực tìm hiểu và tham vấn để đi đến kết luận nguyên nhân cá chết. Ban đầu phải xác định được cá chết từ đâu, sau đó mới là cá chết vì cái gì.
"Chúng tôi biết người dân đang mong đợi nguyên nhân cá chết, nhất là nhân dân 4 tỉnh miền Trung. Nhưng không có chuyện Bộ Tài nguyên và Môi trường ém thông tin vụ việc, có thông tin đến đâu chúng tôi sẽ thông báo đến đó. Mỗi phát ngôn đưa ra cần có chứng cứ khoa học cụ thể".
Chiều 2/6/2016, sau gần 2 tháng xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt, tại cuộc họp báo thường kỳ tháng 5-2016 của Chính phủ, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết đã xác định được nguyên nhân cá chết hàng loạt ở biển miền Trung thời gian qua, nhưng cần phản biện khoa học trước khi công bố.
“Quan điểm của Thủ tướng là nếu phát hiện tổ chức, cá nhân vi phạm sẽ xử lý nghiêm, không loại trừ bất kỳ tổ chức, cá nhân nào. Đến nay các nhà khoa học đã xác định được nguyên nhân cá chết”.
Để cho thấy có sự chia sẻ với tâm trạng nóng lòng của người dân, Bộ trưởng TT&TT Trương Minh Tuấn cho biết việc xác định nguyên nhân cá chết còn liên quan tới xác định thủ phạm gây ra nguyên nhân đó. Việc này không chỉ cần bằng chứng khoa học mà còn phải điều tra đầy đủ chứng cứ vi phạm pháp luật, nhất là pháp luật về môi trường. Bên lề cuộc họp báo, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn cho hay trong tháng 6 Chính phủ sẽ công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt ở miền Trung.
Sáng 27/6, trong buổi họp báo quý 2 của Bộ Công an, trả lời câu hỏi liên quan kết quả điều tra nguyên nhân, dấu hiệu hình sự trong thảm họa cá chết hàng loạt ở miền Trung, trung tướng Trần Văn Vệ, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Cảnh sát cho hay theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công an được giao nhiệm vụ phối hợp với các ban ngành điều tra, làm rõ để xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm pháp luật. "Sự việc đang trong quá trình điều tra, thu thập chứng cứ nên Bộ chưa thể cung cấp thông tin. Chính phủ chỉ đạo trong tháng 6 sẽ cung cấp thông tin kết quả điều tra và rất có thể ngày 29 sẽ tổ chức họp báo công bố rộng rãi".
Sau gần 3 tháng, cụ thể là 84 ngày kể từ khi xảy ra thảm họa cá chết bất thường tại 4 tỉnh miền Trung, sau gần 3 tháng tìm mọi cách để nói láo, lừa đảo, mị dân, vào lức 5 giờ chiều ngày 30/6/2016, nhà cầm quyền CSVN đã phải chính thức công bố nguyên nhân gây ra thảm họa môi trường biển: Formosa xả thải chất độc.
Chủ trì cuộc họp báo là Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng. Tham dự còn có lãnh đạo các bộ Thông tin và Truyền thông, Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Y tế, tùy viên các đại sứ quán.
Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết, để tìm nguyên nhân sự cố môi trường khiến cá chết, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì, phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, các bộ ngành liên quan, huy động trên 100 chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành từ 30 cơ quan trong và ngoài nước tổ chức thu thập, phân tích dữ liệu, có sự phản biện độc lập của các chuyên gia quốc tế.
Kết quả là đã phát hiện Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà tĩnh (FHS) có một số hành vi vi phạm. Trong quá trình vận hành thử nghiệm, Formosa đã xả ra biển nước thải có chứa các độc tố phenol, xyanua, hydroxit sắt, tạo thành một dạng phức hỗn hợp có tỷ trọng lớn hơn nước biển, theo dòng hải lưu di chuyển từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế. Hỗn hợp này là nguyên nhân làm hải sản và sinh vật biển chết hàng loạt, nhất là ở tầng đáy.
Về phía Formosa Hà Tĩnh đã đưa ra cam kết 5 vấn đề cụ thể như sau:
- Thứ nhất, công khai xin lỗi Chính phủ và nhân dân Việt Nam vì để xảy ra "sự cố" môi trường nghiêm trọng.
- Thứ hai, thực hiện việc bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân và hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp; bồi thường xử lý ô nhiễm và phục hồi môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung của Việt Nam với tổng số tiền tương đương trên 11.500 tỷ đồng (500 triệu USD).
- Thứ ba, khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế của hệ thống xử lý chất thải, nước thải, hoàn thiện công nghệ sản xuất, đảm bảo xử lý triệt để các chất thải độc hại trước khi thải ra môi trường theo yêu cầu của các cơ quan quản lý nhà nước của Trung ương và tỉnh Hà Tĩnh để không tái diễn sự cố môi trường như đã xảy ra.
- Thứ tư, phối hợp với các bộ, ngành của Việt Nam và các tỉnh miền Trung xây dựng các giải pháp đồng bộ để kiểm soát môi trường biển miền Trung bảo đảm phòng, chống ô nhiễm, không để xảy ra sự cố môi trường tương tự để tạo niềm tin với người dân Việt Nam và quốc tế.
- Thứ năm, thực hiện đúng và đầy đủ các cam kết nói trên, không để tái diễn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên nước; nếu vi phạm thì sẽ chịu các chế tài theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Phát biểu tại phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, sáng 11/7, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà cho biết: “Việc xảy ra ô nhiễm như vậy có thể khẳng định là do sự cố, còn trên thực tế nếu vận hành đầy đủ, đúng quy định và được kiểm tra chặt chẽ thì hoàn toàn có thể đáp ứng được việc kiểm soát và xử lý chất thải trước khi thải ra môi trường”.
Tuy nhiên, cần ghi nhận là thảm họa môi trường không chỉ giới hạn trong 4 tỉnh miền trung khởi đi từ các ống xả thải độc của Formosa.
Trong khi cá liên tục chết hàng loạt, dạt kín bờ 4 tỉnh miền Trung thì trong đất liền, suốt từ tháng 4 năm 2016 cho đến tháng 3 năm 2017, cá vẫn tiếp tục chết ở nhiều sông, hồ, suối, ao, kênh rạch trên toàn cõi Việt Nam:
- 04/05/2016: Sông Bưởi, Thanh Hóa;
- 05/05/2016: Sông La Ngà, Đồng Nai;
- 05/05/2016: Sông Lạch Bạng;
- 09/05/2016: Đảo Phú Quý, Bình Thuận;
- 15/05/2016: Sông Bưởi, Thanh Hóa;
- 17/05/2016: Sông Hinh, Phú Yên;
- 17/05/2016: Kênh Nhiêu Lộc, Thị Nghè, Sài Gòn;
- 08/06/2016: Hồ Hoàng Cầu, Hà Nội;
- 10/06/2016: Sông Thương, Bắc Giang;
- 13/06/2016: Sông Cầu, Phú Yên;
- 01/07/2016: Hồ Đại An, Quảng Trị;
- 01/07/2016: Tân Kỳ, Nghệ An;
- 04/07/2016: Thượng nguồn suối Màn, suối Nhẹm, Hòa Bình;
- 06/07/2016: Thượng nguồn sông Sài Gòn, Bình Phước;
- 07/07/2016: Hồ Tây, Hà Nội;
- 15/07/2016: Sông Ấu, Hải Dương;
- 23/07/2016: Chu Lai, huyện Núi Thành, Quảng Nam;
- 27/07/2016: Sông Âm, Thanh Hóa;
- 01/08/2016: Hồ Phước Hà, Quảng Nam;
- 02/08/2016: Hồ công viên trung tâm Đà Nẵng;
- 11/08/2016: Bến Do, Cẩm Trung, Cẩm Phả, Quảng Ninh;
- 14/08/2016: Sông Mã, Thanh Hóa;
- 22/08/2016: Sông An Cựu, Huế;
- 25/08/2016: Sông Cái Vừng, Đồng Tháp;
- 01/0 8/2016: Đầm Nha Phu và vịnh Cam Ranh - Nha Trang
- 01/09/2016: Sông Sa Lung, huyện Vĩnh Linh, Quảng Trị;
- 08/09/2016: Vịnh đảo Ngọc, Nghi Sơn, Thanh Hóa;
- 15/09/2016: Sông La Sơn, xã Điện Hòa, thị xã Điện Bàn, Quảng Nam;
- 18/09/2016: Sông Bùng, Diễn Châu, Nghệ An;
- 26/09/2016: Sông Quèn, Cẩm Lộc, Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh;
- 01/10/2016: Sông Bồ, sông Sịa, sông Diên Hồng, Quảng Vinh, Quảng Phước, Quảng Điền;
- 01/10/2016: Hồ Tây, Hà Nội;
- 02/10/2016: Kênh Đa Cô, phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu, Đà Nẵng;
- 11/10/2016: Sông Chà Và, Long Sơn, TP Vũng Tàu;
- 14/10/2016: Sông Lô, xã Tràng Đà, Tuyên Quang;
- 26/10/2016: Hồ Linh Đàm, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội;
- 08/11/2016: Đầm Cầu Hai, xã Vinh Hiền, huyện Phú Lộc, Thừa Thiên Huế;
- 24/11/2016: Vùng biển Vũng Sim; huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa;
- 28/11/2016: Vịnh Cam Ranh, Cam Phúc Nam, Cam Ranh;
- 06/12/2016: Kênh thuộc Trạm bơm Cống Bún, xã Đồng Sơn, TP Bắc Giang;
- 07/12/2016: Thượng nguồn sông Bưởi, Thanh Hóa;
- 09/12/2016: Đầm Lập An, cửa biển Lăng Cô, Huế;
- 04/01/2017: Bờ biển xã Hải Lộc, huyện Hậu Lộc, Thanh Hóa;
- 09/01/2017: Sông Mã, xã Lâm Xa, huyện Bá Thước, Thanh Hóa;
- 19/01/2017: Cầu Quan, cầu Thái Hòa, Cầu Nổi, Tây Ninh;
- 07/02/2017: Sông Quyền, Tây Yên, Hà Tĩnh;
- 18/02/2017: Sông Bàn Thạch, Tam Kỳ;
- 25/02/2017: Kênh Tân Trào, P. Hòa Minh, Q. Liên Chiểu, Đà Nẵng;
- 22/02/2017: Sông Âm, xã Vân Am, huyện Ngọc Lặc, Thanh Hóa;
- 10/03/2017: Suối Nậm Huống, xã Châu Cường và Châu Thành, Nghệ An;
- 16/03/2017: Suối Cù, Tân Lợi, Lào Cai;
- 21/03/2017: Hồ Từ Vân, Bàu Bàng, Bình Dương.
Không một tháng nào không có hiện tượng cá chết trải dài trên khắp 3 miền đã dẫn đến nguy cơ cả nước bị nhiễm độc và những quan tâm chính đáng: Ngoài Formosa còn có bao nhiêu công trình xả thải trên đất nước Việt Nam do Bắc Kinh kiểm soát? Cá chết còn người thì sao? Người dân có bị nhiễm độc và chết dần mòn hoặc bị mang nhiều bệnh tật sau một thời gian dài tiêu thụ các nguồn nước đã làm chết cá này hay không?
Bên cạnh đó là hàng loạt những phát hiện của người dân về việc Formosa và nhiều công ty khác đã lén lún chôn rác thải độc hại cho môi trường tại nhiều nơi.
Sau khi nhà cầm quyền công bố Formosa chính là thủ phạm gây ra thảm họa biển, cùng những phát biểu có tính bao che cho thủ phạm Formosa, hơn 3000 giáo dân xứ Cồn Sẻ thuộc huyện Quảng Trạch tỉnh Quảng Bình đã xuống đường biểu tình vào ngày 7/7/2016. Họ cho rằng Formosa đã gây hậu quả cực kỳ nghiêm trọng, ảnh hưởng đến đời sống của hàng ngàn ngư dân và hàng trăm ngàn nhân khẩu tại 4 tỉnh miền Trung cũng như hủy hoại môi trường sống của hàng triệu người dân Việt Nam. Bên cạnh đó, họ còn cáo buộc vụ ô nhiễm biển làm nhiều người chết do nhiễm độc.
Cuộc biểu tình diễn ra trong thời gian khoảng 3 tiếng đồng hồ sau khi nhà cầm quyền huy động lực lượng đến đàn áp người biểu tình. Đã có xung đột xảy ra khi nhà cầm quyền dùng súng và lựu đạn cay để giải tán cuộc biểu tình. Rất nhiều người đã bị đánh trọng thương và bị bắt trong đợt biểu tình này.
Trong ngày này, nhiều nhà hoạt động tại các tỉnh thành như Sài Gòn, Hà Nội, Nha Trang, Vũng Tàu... cũng đã tổ chức những cuộc biểu tình qui mô nhỏ nhằm yêu cầu nhà cầm quyền đóng cửa Formosa.
Tiếp đến ngày 24/7/2016, gần 2000 giáo dân thuộc Giáo xứ Song Ngọc và Giáo xứ Phú Yên đã xuống đường biểu tình. Trước đó, khoảng hơn 500 người thuộc giáo xứ Phú Yên, đa số là thanh niên đã tuần hành bằng xe gắn máy với quãng đường hơn 10 km để đến giáo xứ Song Ngọc tham gia biểu tình. Họ mang theo khẩu hiệu và mặc trang phục in hình xương cá.
Cuộc biểu tình diễn ra sau thánh lễ cầu nguyện cho Công lý Hòa bình, linh mục An Tôn-Đặng Hữu Nam chia sẻ trong bài giảng: “...Ngày hôm nay chúng ta thấy không chỉ biển nhiễm độc, mà còn nhiễm độc cả giáo dục, nhiễm độc cả đạo đức, nhiễm độc cả chính trị. Và điều nhiễm độc chính trị này là nguyên nhân của mọi sự nhiễm độc”. Formosa, đại họa của đất nước không chỉ khởi đầu từ Formosa mà khởi đầu từ thủy triều đỏ, đó là thảm họa búa liềm đã giày xéo trên quê hương Việt Nam này. Làm cho 90 triệu con Rồng cháu Tiên, từ những người anh hùng đã trở thành “những người” nhu nhược. Nhu nhược trước ngoại bang. Chúng ta thấy hành động của nhà cầm quyền Việt Nam vừa qua đàn áp những người yêu nước, người biểu tình ôn hòa đòi minh bạch và nhất là vu khống cho những người lãnh đạo của các tổ chức tôn giáo, và quy cho những người đòi minh bạch từ chính quyền là “bọn phản động”, và “nghe theo lời xúi dục của ngoại bang”.
Những cuộc biểu tình lớn, nhỏ phản đối Formosa, yêu cầu nhà cầm quyền CSVN minh bạch về việc bồi thường thảm họa biển đang gặp những khó khăn trước sự quyết tâm đàn áp của guồng máy công an trị. Trước bối cảnh đó, Mạng lưới Blogger Việt Nam đã đưa ra lời kêu gọi mọi người biểu tình theo phương thức du kích - Hit And Run nhằm tránh sự bao vây, ngăn chặn và đàn áp của nhà cầm quyền, đồng thời tiếp tục phản đối nhà nước CSVN bao che thủ phạm gây ra thảm họa môi trường biển.
Sau lời kêu gọi của Mạng lưới Blogger Việt Nam, nhiều người, nhiều nơi đã tích cực tham gia phong trào biểu tình Hit And Run, họ thực hiện bất cứ nơi nào có thể tránh né sự đàn áp, họ linh hoạt và sáng tạo ra nhiều cách thức biểu tình. Điều này đã khiến nhà cầm quyền hết sức khó khăn trong việc dập tắt thông tin liên quan đến thảm họa biển do Formosa xả thải ra biển.
Tiếp sau những cuộc biểu tình “mini” diễn ra từ ngày 31/7/2016 tại nhiều nơi trên cả nước, vào ngày 7/8/2016 - Ngày Môi Trường, nhiều giáo xứ tại Quảng Bình và Nghệ An đã xuống đường dọn dẹp, làm vệ sinh khu vực gần nơi họ sinh sống và những vùng ven biển nơi xảy thảm họa. Bên cạnh đó họ biểu tình phản đối Formosa với những khẩu hiệu: “Yêu cầu chính phủ đóng cửa Formosa”, “Trả lại biển sạch cho người dân”...
“Chúng tôi nghĩ rằng để biển miền Trung trở lại an bình, để trả lại môi trường sạch của miền Trung thì Formosa cần phải đóng cửa, đó cũng là ý kiến của chúng tôi. Những gì Formosa làm thì không thể tin tưởng được, đã thải nước ra còn liên hệ với những quan chức để chôn chất thải dưới lòng đất. Làm sao mà tin được một công ty với các lãnh đạo như vậy.” Giám mục Nguyễn Thái Hợp chia sẻ.
Giám mục Hợp nói tiếp: “Nếu nhà nước là đại diện của dân, theo đúng nguyên tắc nhiều nơi làm thì trước khi đòi Formosa bồi thường bao nhiêu thì phải đi nghiên cứu lại và xem dân thiệt hại bao nhiêu. Trong khi đó nhà nước lại đi đêm với Formosa và nhận như vậy thì điều đó trong thế giới hôm nay người ta không thể công nhận việc đó được. Đáng ra khi xảy ra những thảm họa như vậy thì chính phủ cùng với người dân cùng giải quyết và nhà nước luôn luôn đứng về phía người dân. Trong trường hợp Việt Nam thì rất là buồn là hình như ngược lại.”
Trước đó ít hôm, truyền thông lề đảng đã bắt đầu công kích các vị chức sắc Công giáo. Nhiều bài báo, phóng sự truyền hình đưa ra luận điệu xuyên tạc, bôi nhọ Giám mục Nguyễn Thái Hợp và một số linh mục như Linh mục Đặng Hữu Nam, Nguyễn Đình Thục... đã kích động người dân biểu tình gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.
Truyền thông lề đảng còn cho rằng, người dân biểu tình được nhận tiền từ những thế lực thù địch nước ngoài gửi về, thậm chí vu khống các vị chức sắc công giáo cấu kết với tổ chức khủng bố để chống phá nhà nước.
Ngày 15/8/2016, một cuộc biểu tình lớn đã nổ ra tại Nghệ An sau khi hàng ngàn giáo dân tham dự thánh lễ “Đức Mẹ hồn xác lên trời”. Rất nhiều Giáo xứ trong 6 Giáo hạt thuộc giáo phận Vinh đã xuống đường tuần hành đến Nhà thờ Chánh tòa Xã Đoài để biểu tình phản đối nhà cầm quyền tiếp tục bao che Formosa. Khoảng hơn 30000 người dân đã tham gia tuần hành cùng với rất nhiều khẩu hiệu yêu cầu nhà nước đóng cửa Formosa cũng như minh bạch việc sử dụng 500 triệu Mỹ kim trong vấn đề bồi thường thảm họa biển miền Trung.
Nhà cầm quyền đã huy động rất đông lực lượng công an, an ninh thường phục, cảnh sát cơ động nhằm kiểm soát cuộc biểu tình. Cuộc tuần hành đã không gặp phải sự đàn áp từ phía nhà cầm quyền.
Ngày 21/8/2016, giáo sứ Phú Yên thuộc huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An đã tiếp tục biểu tình phản đối nhà cầm quyền và yêu cầu Formosa cút khỏi Việt Nam. Khoảng hơn 1000 người đã tham gia cuộc biểu tình sau khi tham dự thánh lễ Chúa nhật tại giáo xứ. Linh mục Đặng Hữu Nam cho biết: “Sáng hôm nay sau giờ lễ cầu nguyện cho Công Lý Hòa bình, cầu nguyện cho quốc thái dân an và các nạn nhân của thảm họa môi trường, giáo xứ Phú Yên tổ chức xuống đường biểu tình tuần hành phản đối Formosa tại Việt Nam, yêu cầu đóng cửa Formosa, khởi tố Formosa và đuổi Formosa ra khỏi Việt Nam và yêu cầu đền bù thỏa đáng cho người dân Việt Nam. Bên cạnh đó thì cũng ủng hộ phán quyết của tòa án Liên hợp quốc về đường lưỡi bò phi pháp của Trung Cộng tại vùng biển Việt Nam.”
Trong khi người dân tranh đấu để tống xuất Formosa ra khỏi Việt Nam, ngày 22/8/2016, Bộ trưởng TN&MT Trần Hồng Hà, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân đã cùng lãnh đạo 4 tỉnh miền Trung và các chuyên gia nước ngoài đi tắm biển và ăn hải sản ở khu du lịch Cửa Việt, Quảng Trị. Sau đó Trần Hồng Hà tuyên bố: "Đến thời điểm này, chúng ta có niềm tin rất nhanh chóng về tự nhiên có thể đào thải hết, nhưng trước mắt vì sức khỏe của người dân, chúng ta sẽ khoanh rất rõ những khu vực đó, bao gồm tọa độ để khuyến cáo cho người dân trong việc đánh bắt, trong các hoạt động du lịch, tắm biển, thể thao... Người dân Miền trung sẽ có cả thép, cả cá và cả một môi trường biển sạch, đẹp, an toàn..."
Cũng trong tháng 8/2016, nhiều trang báo điện tử của tuyên giáo đảng CSVN đã đăng tải những bài viết có nội dung vu khống Giám mục Nguyễn Thái Hợp và các linh mục tại Nghệ An, Quảng Bình đã lợi dụng, kích động người dân tham gia biểu tình gây ảnh hưởng đến tình hình an ninh chính trị.
Ngày 1/9/2016, khoảng 2500 đến 3000 giáo dân của hai giáo xứ Quý Hòa và Phú Yên thuộc giáo phận Vinh đã biểu tình phản đối Formosa. Tại giáo xứ Quý Hòa, giáo dân đi từ nhà thờ Quý Hòa đến Ủy ban thị Xã Kỳ An. Khi vừa đến Quốc lộ 1A họ bị lực lượng an ninh giật hết biểu ngữ, khẩu hiệu. Khoảng 200 viên công an xã, công an thị xã đã được điều động đến để dựng hàng rào ở rất nhiều điểm trên Quốc lộ 1 A. Cùng lúc đó, gần 1000 giáo dân xứ Phú Yên, Quỳnh Lưu cũng xuống đường biểu tình, đi từ nhà thờ Phú Yên đến bến thuyền cách nhà thờ 4km với rất nhiều biểu ngữ khẩu hiệu phản đối Formosa được giăng lên. An ninh thường phục và sắc phục đứng ở đường nhưng không có bất kỳ xô xát nào xảy ra.
Sáng Chủ nhật 19/8/2016, gần 2000 người dân thuộc giáo xứ Dũ Yên, thị xã Kỳ Anh đã biểu tình phản đối Formosa. Nguyên dân dẫn đến cuộc biểu tình là do trước đó vào ngày 9/9/2016 lãnh đạo cộng sản Hà Tĩnh đã kiến nghị với Bộ TN&MT cho phép Formosa xả chất thải chảy ra sông Quyền trước khi đổ ra biển.
Thảm họa môi trường biển do công ty Formosa Hà Tĩnh gây ra hồi tháng 4 năm 2016 trên một khu vực rộng lớn, bao gồm 4 tỉnh miền Trung từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên-Huế đã đẩy hàng triệu người dân nơi đây vào một hoàn cảnh vô cùng bi đát. Sau khi Formosa thừa nhận trách nhiệm và tự ý đưa ra con số 500 triệu Mỹ kim bồi thường thiệt hại, nhà cầm quyền cũng tự ý thừa nhận số tiền và tiếp tục bảo vệ thủ phạm gây ra thảm họa. Sự việc vẫn chưa kết thúc khi số tiền bồi thường được cho là không đáng để đánh đổi môi trường sống của hàng trăm ngàn người dân miền Trung. Hơn nữa sau nhiều tháng xảy ra thảm họa, ngư dân đang sống trong thảm cảnh kiệt quệ nhưng nhà nước CSVN thì chậm trễ cũng như có dấu hiệu thiếu minh bạch trong việc bồi thường thiệt hại.
Cần ghi nhận là sau khi Formosa bồi thường 500 triệu Mỹ kim thì báo lề dân đã phanh phui ra sự việc là nhà nước CSVN đã miễn cho Formosa không phải trả thuế tổng cộng khoảng 448,5 triệu Mỹ Kim.
Trước tình trạng Formosa vẫn ngang nhiên tiếp tục hoạt động và người dân không được đền bù chính đáng, vào ngày 26/9/20016 Linh mục Đặng Hữu Nam đã hướng dẫn, tổ chức cho ngư dân, giáo dân thuộc khu vực Quỳnh Lưu, Nghệ An nộp đơn khởi kiện Formosa. Đoàn khởi kiện gồm 600 người đi trên 14 xe, ba xe lớn và mười một xe 30 chỗ ngồi. Khởi hành từ thành phố Vinh với khoảng cách gần 200km để đến tòa án thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Linh mục Đặng Hữu Nam cho biết là công an, mật vụ vẫn bám theo đoàn xe trên suốt hành trình. Nhiều giáo xứ nằm trên lộ trình chuyến đi khi nghe tin cũng đã tổ chức đón đoàn khởi kiện, nhiều người dân cũng đã tham gia đoàn và tiếp tục di chuyển đến Hà Tĩnh.
15 giờ chiều cùng ngày, trước áp lực của hàng ngàn người tại cổng tòa án thị xã Kỳ Anh, nhà cầm quyền đã tiếp nhận hồ sơ đơn khởi kiện của 506 hộ dân bị ảnh hưởng trong thảm họa môi trường biển.
Birthdays
Clock
Search
Attachments
Top Posters
Newest members
Link to us